Fundacja Polanki w latach 2021-2023 zrealizowała trzy edycje autorskiego projektu edukacyjnego “Uwaga, detal!” obejmującego działania na rzecz ochrony detalu architektonicznego w Gdańsku Oliwie, Oruni i Nowym Porcie. Była to unikatowa okazja do wspólnego odkrywania wartości i urody drzwi, okien, balustrad, szeregu innych elementów zdobiących elewacje oraz wnętrza zabytków. W przedsięwzięciu wzięło udział łącznie kilkudziesięciu wolontariuszy, którzy pod okiem historyków sztuki i konserwatorów wykonali dokumentację fotograficzną detali architektonicznych.
Te pozorne szczegóły często umykają naszej uwadze. Niesłusznie, bo detale współodpowiadają za spójność stylistyczną i kompozycję zabytku, a także za jego wyraz artystyczny. Dlatego od 2021 roku w ramach projektu „Uwaga detal!” Fundacja Polanki prowadzi działania edukacyjne, których celem jest zwrócenie uwagi na wartość detalu architektonicznego oraz wzmocnienie zaangażowania mieszkańców Gdańska w opiekę nad zabytkami.
W ramach projektu udało nam się włączyć mieszkańców trzech historycznych dzielnic Gdańska w odkrywanie wartości otaczającego ich dziedzictwa kulturowego. Dekoracje rzeźbiarskie, kunsztownie kute kraty, balustrady, oryginalne okna i drzwi, to niektóre z elementów odpowiadających za spójność stylistyczną zabytków, a zarazem współtworzących genius loci dzielnicy. Te z pozoru błahe elementy, często umykają naszej uwadze. Niesłusznie, bo to nierzadko dzieła artystów rzemieślników, wykonane z dobrej jakości materiałów, według indywidualnie dobranych wzorów. Oprócz funkcji użytkowej, detale pełniły niegdyś funkcję nośników piękna i treści symbolicznych. By wciąż w taki sposób służyły i cieszyły oko jak najdłużej, należy je rozpoznawać, doceniać i co być może najważniejsze odpowiednio o nie dbać. Potrzeba remontów wiekowych budynków jest oczywista, natomiast warto namawiać mieszkańców by działania te odbywały się z poszanowaniem zabytkowych dekoracji i materiałów, zarówno tych widocznych od zewnątrz jak i we wnętrzach klatek schodowych (min. schody, balustrady), w mieszkaniach (m.in. drzwi, klamki). Pamiętajmy, że raz utraconego oryginału nie odzyskamy, a lepiej lub gorzej odtworzony substytut zawsze będzie jego imitacją.
W ramach projektu zorganizowaliśmy warsztaty z konserwacji stolarki okiennej i drzwiowej, które poprowadziła konserwator zabytków Anna Nowakowska oraz warsztaty dla dzieci prowadzone przez architekt Martę Jedlikowska. Wielkim powodzeniem cieszyły się otwarte dla publiczności spacery szlakiem detali architektonicznych. Po Oliwie, Oruni i Nowym Porcie oprowadzali nas Olga Broniewska-Halder, Natalia Gaweł i Ryszard Kopittke.
Równie ważną częścią projektu były zajęcia dla wolontariuszy, na które składały się szkolenia stacjonarne oraz tzw. wyjścia w teren. To była gratka uczestniczyć w spotkaniach prowadzonych przez specjalistów wśród których znaleźli się: Olga Broniewska-Halder, Marta Jedlikowska, Ryszard Kopittke, Dorota Szymańska, Szymon Bakalarczyk, Natalia Gaweł. Pod ich czujnym nadzorem wolontariusze wykonali dokumentację fotograficzną, która złożyła się na internetową bazę detali architektonicznych dostępną pod linkami:
Baza detali architektonicznych w Gdańsku-Oliwie:
https://zbioryspoleczne.pl/zbiory/PL_1090__004
Baza detali architektonicznych w Gdańsku-Oruni:
https://zbioryspoleczne.pl/zbiory/PL_1090_005
Baza detali architektonicznych w Gdańsku Nowym Porcie:
https://zbioryspoleczne.pl/zbiory/PL_1090_006
Nie mniej dumni jesteśmy z naszych trzech produkcji filmowych o detalach architektonicznych w Oliwie (reż. Tadeusz Łysiak), Oruni i Nowym Porcie (reż. Elżbieta Benkowska). Z resztą oceńcie sami!:
Oliwa: https://www.youtube.com/watch?v=PVxjYKP6u6c&t=31s
Orunia: https://www.youtube.com/watch?v=c04OnUUQWS4
Nowy Port: https://www.youtube.com/watch?v=1GKqJ3xEJuU
Podsumowując: nie da się ukryć, że zrobiliśmy kawał dobrej roboty. My czyli wolontariusze, uczestnicy wszystkich wydarzeń, prowadzący wydarzenia edukacyjne, koordynatorzy, wszystkie osoby zaangażowane zakulisowo w realizację projektu by wymienić ekipy filmowe, graficzkę, fotografa, radnych dzielnicowych, którzy nas wspierali. Dziękujemy!!!
Projekt “Uwaga, detal!” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa
